Nieuwe Aanbestedingswet per 1 juli 2016 in werking

Nieuwe Aanbestedingswet per 1 juli 2016 in werking

De nieuwe Aanbestedingswet is per 1 juli 2016 in werking getreden. Dat betekent dat nieuwe aanbestedingen vanaf deze datum plaats moeten vinden op basis van deze nieuwe wet. Aangezien de nieuwe wet eigenlijk een aanpassing is van de reeds bestaande wet, heet de nieuwe wet enigszins verwarrend nog steeds de Aanbestedingswet 2012.
De nieuwe Aanbestedingswet is noodzakelijk geworden omdat de EU een aantal nieuwe aanbestedingsrichtlijnen had opgesteld. Alle lidstaten moesten deze richtlijnen voor 18 april 2016 implementeren (omzetten in nationale regelgeving). Nederland heeft deze termijn dus net niet gehaald.

Welke regelgeving treedt in werking?
Hierboven is gesteld dat op 1 juli 2016 de nieuwe Aanbestedingswet in werking is getreden. Dat is natuurlijk juist, maar niet het hele verhaal. Want naast de Aanbestedingswet zijn nog diverse andere regelgevingsdocumenten in werking getreden. Dat betreft het Aanbestedingsbesluit (waarin een aantal bepalingen van de Aanbestedingswet nader is uitgewerkt), het Uniform Europees Aanbestedingsdocument (het elektronische standaardformulier waarin de deelnemende onderneming een zelfverklaring invult over zijn financiële toestand, zijn bekwaamheid en geschiktheid), de Gids Proportionaliteit (waarin uiteen is gezet hoe de aanbestedende dienst het beginsel van proportionaliteit daadwerkelijk moet toepassen) en het Aanbestedingsreglement werken 2016 (ARW 2016) (waarin uitgeschreven is hoe de procedures voor de aanbesteding van werken plaats kunnen vinden). De Gids Proportionaliteit en ARW 2016 zijn richtsnoeren en niet juridisch bindend.

Wat houdt de nieuwe Aanbestedingswet in?
Het is niet goed mogelijk om alle wijzigingen te bespreken, laat staan om daar uitgebreid op in te gaan. Daarom geef ik slechts een korte opsomming van de belangrijkste veranderingen. Ondernemers die meedoen met een aanbesteding en de aanbestedende diensten doen er goed aan om de nieuwe regelgeving nauwkeurig te bestuderen.
De bedoeling van de wijzigingen is om de aanbestedingsprocedures wat flexibeler en doeltreffender te maken. Ook zou bij aanbestedingen beter rekening gehouden kunnen worden met duurzaamheid en innovatie, publiek-private samenwerking en sociale doelstellingen. Daarnaast komt er één regime voor concessies van werken en diensten.

De belangrijkste wijzigingen zijn:
• Afschaffen van 2B-diensten
• Introductie van de “sociale en andere specifieke” diensten (deels de oude 2B diensten)
• Nieuwe procedure voor concessieopdrachten voor diensten
• Nieuwe procedure voor innovatieve diensten (Innovatiepartnerschap)
• Opnemen van marktconsultatie
• Nieuwe inhoud overkoepelend gunningscriterium emvi (= economisch meest voordelige inschrijving)
• Verplichte elektronische aanbestedingen per 1 juli 2017

Een korte uitwerking van enige ingrijpende vernieuwingen lijkt op zijn plaats:
Nieuw gunningscriterium
Onder de oude Aanbestedingswet waren er twee gunningscriteria waaruit een aanbestedende dienst moest kiezen, namelijk emvi (die het standaard gunningscriterium was) en de laagste prijs (waarvoor een onderbouwing nodig was als dit criterium werd gebruikt). Bij emvi was niet alleen de prijs bepalend voor de keuze aan wie de opdracht werd gegund, maar konden ook andere elementen worden meegenomen zoals kwaliteit, duurzaamheid, wijze en tijdstip van uitvoering van de opdracht etc.
In de nieuwe Aanbestedingswet wordt emvi de overkoepelende term voor drie soorten gunningscriteria, namelijk laagste prijs, laagste kosten op basis van kosteneffectiviteit, en beste prijs-kwaliteit verhouding. Het blijft de bedoeling dat het criterium beste prijs-kwaliteit de standaardprocedure is, waardoor bij de andere twee criteria een onderbouwing nodig blijft. Bij het nieuwe criterium laagste kosten kan, naast de prijs, ook rekening gehouden worden met andere factoren zoals levensduur.

Afschaffing 2B diensten, nieuwe categorie: sociale en andere specifieke diensten
Onder de oude Aanbestedingswet konden zgn. 2B diensten (bijvoorbeeld diensten op het gebied van onderwijs, gezondheidszorg en horeca) uit de hand worden gegund, tenzij sprak was van een zgn. duidelijk grensoverschrijdend belang. In de nieuwe wet ziet een nieuwe categorie diensten het licht, de zgn. sociale en andere specifieke diensten, waarvoor geldt dat hierop het normale regime niet van toepassing is. Er vallen aanzienlijk minder diensten binnen deze nieuwe categorie, die voor een deel overlapt met de oude 2B diensten. Voor deze diensten geldt een verplichte aankondiging vooraf bij opdrachten boven de € 750.000 (bij speciale-sectorbedrijven € 1.000.000). Er is geen gedetailleerde procedure uitgeschreven voor sociale en andere specifieke diensten, ook niet voor opdrachten boven de drempel, dus hier behouden aanbestedende diensten een zekere vrijheid. Een belangrijk verschil voor de praktijk is dat inhuur van personen door aanbestedende diensten vaak als een 2B dienst in de markt werd gezet, bijvoorbeeld via marktplaatsen. Onder de nieuwe wet zal inhuur als zodanig niet als een sociale of andere specifieke dienst worden aangemerkt (zoals IT dienstverlening), maar weer wel als het een dienst is die als een sociale of andere specifieke dienst is aangemerkt (zoals de meeste gezondheidszorgdiensten).

Concessieopdrachten voor diensten
Bij een concessieopdracht krijgt de concessiehouder het recht om iets te exploiteren (bijvoorbeeld de catering voor een stadhuis). Daarbij moet hij ook echt ondernemersrisico lopen. In de oude wet bestond er geen procedure voor concessieovereenkomsten voor diensten (wel golden er verplichtingen bij een zgn. grensoverschrijdend belang). In de nieuwe Aanbestedingswet komt nu één regime voor concessies van werken en voor diensten, waarbij de aanbestedende diensten vrij zijn om de aanbestedingsprocedure naar eigen wens in te vullen.

Grote gevolgen
In dit artikel is slechts een hele kleine opsomming gegeven van de wijzigingen die voortvloeien uit de nieuwe Aanbestedingswet. Deze wet heeft grote gevolgen voor de aanbestedingspraktijk in Nederland, ook al is er geen sprake van een complete verandering. Wij ondersteunen u graag bij het verwerken van de wijzigingen.

Robbert Mahler

 Nieuwe Aanbestedingswet per 1 juli 2016 in werking