Nieuws & knowhow

Leidraad duurzaamheidsafspraken
ACM, de toezichthouder op de Mededingingswet, heeft de concept Leidraad Duurzaamheidsafspraken opgesteld over de mogelijkheden die concurrerende ondernemingen hebben om samen te werken op het gebied van duurzaamheid. Dankzij die leidraad krijgen ze niet zo snel te maken met een kartelverbod als ze hierover afspraken maken. In deze leidraad wordt uitgelegd wanneer en op welke wijze ondernemingen samen afspraken kunnen maken om duurzaamheid te bevorderen. ACM is de eerste Europese toezichthouder die zoiets doet.

Kartelverbod
Het doel van het mededingingsrecht is te voorkomen dat ondernemingen onderling afspraken maken die de concurrentie beperken (het zgn. kartelverbod). Het uitgangspunt is namelijk dat iedere onderneming zijn eigen beleid moet voeren en dat de meeste welvaart ontstaat doordat ondernemingen met elkaar concurreren. Door het maken van onderlinge afspraken verminderen die ondernemingen hun onderlinge concurrentie. Hierdoor hebben ze geen reden meer om hun voorwaarden (prijs, service, kwaliteit) te verbeteren en krijgt de consument duurdere producten of diensten van slechtere kwaliteit.

Duurzaamheidsafspraken
Dit kartelverbod geldt voor alle soorten afspraken van ondernemingen die de concurrentie beperken. Dus eigenlijk ook voor afspraken die betrekking hebben op duurzaamheid. Maar in deze leidraad geeft ACM aan dat het toch mogelijk is om dit soort duurzaamheidsafspraken te maken. De meeste duurzaamheidsafspraken kunnen zonder grote problemen tot stand worden gebracht.

De leidraad geeft aan dat er 3 soorten duurzaamheidsafspraken zijn die kunnen worden toegestaan:

• Niet in strijd met Mededingingswet
• De voordelen zijn groter dan de nadelen
• Wel in strijd met Mededingingswet, maar geen boete

Afspraken die in het algemeen zijn toegestaan omdat ze niet in strijd zijn met de Mededingingswet:

• Afspraken om gezamenlijk een bepaald duurzaamheidsdoel te halen, waarbij de ondernemingen vrij zijn om zelf te bepalen hoe ze dat gaan doen
• Het samen opstellen van codes om milieuvriendelijk gedrag te stimuleren (bijv. keurmerken)
• Afspraken om schadelijke producten of onderdelen niet of minder te gebruiken
• Vervaardigen van nieuwe producten of onderdelen, waarvoor in de opstartfase gezamenlijk optreden nodig is

Afspraken waarvan de voordelen groter zijn dan de nadelen:
Er zijn ook afspraken die de mededinging wel beperken, maar toch zijn toegestaan omdat de voordelen de nadelen overtreffen. Dit betreft vooral afspraken om milieuschade te beperken (bijvoorbeeld reductie van de uitstoot van schadelijke stoffen of vermijden van het gebruik van vervuilende grondstoffen). Bij milieuschadeafspraken is het niet nodig dat de gebruikers volledig worden gecompenseerd voor de nadelen van de afspraken, omdat de rest van Nederland er ook een groot voordeel van heeft. De meetlat waar de milieuafspraken naast worden gelegd bestaat uit 4 onderdelen:

• Wat zijn de duurzaamheidsvoordelen?
• Krijgen de gebruikers een billijk deel van de voordelen van de duurzaamheidsafspraak?
• Is de duurzaamheidsafspraak noodzakelijk en gaat ze niet verder dan nodig?
• Blijft er nog voldoende concurrentie over?

Deze vragen moeten bij iedere duurzaamheidsafspraak heel precies worden beantwoord en met cijfers en plannen onderbouwd, voordat duidelijk is of de afspraken zijn toegestaan.

Geen boetes
Het is mogelijk dat ondernemingen die duurzaamheidsafspraken willen maken, ten onrechte denken dat die zijn toegestaan. Omdat ACM duurzaamheid wil bevorderen, wil ze deze ondernemingen niet afschrikken. Zo kunnen zij hun plannen al in het ontwerpstadium aan ACM voorleggen.
ACM geeft ook nog de garantie dat zij geen boete oplegt voor duurzaamheidsafspraken die zo goed mogelijk de leidraad volgen en achteraf toch niet blijken te kloppen. Vanzelfsprekend moeten de afspraken dan wel worden gewijzigd als ACM dit aangeeft.

Definitieve leidraad
Tot 1 oktober 2020 bestond de mogelijkheid om opmerkingen over de concept leidraad bij ACM in te dienen. ACM zal binnen enige maanden de definitieve leidraad vaststellen. Daarna zal het mededingingsrecht geen afspraken verhinderen die duurzaamheid te stimuleren. Er liggen dus straks volop kansen voor ondernemingen om samen hun producten en diensten te verduurzamen.

Lawyers Alliance kan u helpen om duurzamer te worden zonder het kartelverbod te overtreden. Want vanzelfsprekend zijn er veel meer voorwaarden verbonden aan het maken van duurzaamheidsafspraken dan in deze blog zijn beschreven.